در پایان تاکید می کنیم ، که نماز ، با همه عظمتی که دارد ، فرع بر معرفت است و نماز بدون نور معرفت خدا و نار عشق او، ارزش و اثر چندانی نخواهد داشت، بلکه گذاشتن نام نماز بر آن ، نوعی مجاز است و بر چنين نمازگزاري بايد قبل از مرگ، نماز ميت خواند. « قال الصادق علیه السلام: ما اعلم شیئا بعد المعرفه افضل من هذه الصلاه»صادق آل محمد علیه و علیهم السلام در باب ارزش معرفت و خداشناسي می فرمایند :
اگر مردم بدانند آنچه را که در « معرفه الله » و شناخت خدا هست (از تعالی روح و کرامت نفس) هرگز چشم نمی دوزند به آنچه که دشمنان ، از آن برخوردارند؛ از زندگی (پرزرق و برق) دنیا و نعمتهای (جالب و دلربای) آن که همچون شکوفه بهاری می درخشند اما ناپایدارند .
و دنیای آنان در نزد اینان، کم ارج تر می شود از آنچه پا بر آن می گذارند و می گذرند! و متنعّم به « معرفت خدا» می گردند و از آن ، لذتها می برند همانند لذت آنکس که همیشه در باغ های بهشت با دوستان خدا بوده است .
زیرا شناخت خدا مایه انس از هر وحشتی و یار غمگسار در هر تنهائی و مایه روشنایی در هر ظلمتی و موجب قوّت و نیرو در هر ضعفی و شفابخش از هر دردی است. ( لو یعلم الناس ما فی فضل معرفه الله تعالی ما مدّوا اعینهم الی ما متع به الاعداء من زهره الحیوه الدنیا و نعیمها و کانت دنیاهم اقل عندهم مما یطؤونه بارجلهم و لنعّموا بمعرفه الله تعالی و تلذّذ مَن لم یزل فی روضات الجنان مع اولیاء الله . إنّ معرفه الله انس من کل وحشه و صاحب مِن کل وحده و نور مِن کل ظلمه و قوه من کل ضعف و شفاء مِن کل سقم ) البته معرفت غیر از حفظ کردن اصطلاحات و اندوختن اطلاعات است ، به عبارت دیگر معرفت ، دارایی است نه دانایی، بینش است نه دانش، دیدن است نه دانستن. و یا به تعبیر دیگر دانشی است که در عمق جان جای گرفته و انسان را به عمل وا دارد.
« پس اي عزيز؛ دامن همت به كمر زن و دست طلب بگشاي و با هر تعب و زحمتي است حالات خود را اصلاح كن و شرائط روحيه نماز اهل معرفت را تحصيل كن و از اين معجون الهي كه با كشف تامّ محمدي ( صلي الله عليه و آله و سلم ) براي درمان تمام دردها و نقصهاي نفوس فراهم آمده است استفاده كن و خود را تا مجال است از اين منزلگاه ظلمت و حسرت و ندامت و چاه عميق بُعد از ساحت مقدس ربوبيت جلّ وعلا كوچ ده ومستخلص كن و به معراج وصال و قرب كمال خود را برسان كه اگر اين وسيله از دست رفت وسائل ديگر منقطع است : « إن قبلت قبل ما سواها و إن ردّت ردّ ماسواها ».
نظرات شما عزیزان: